Voor je het weet ben je als project een speelbal in een ogenschijnlijk onvoorspelbare politieke arena. Wat te doen? Stil zitten, adem inhouden en wachten tot de storm is overgewaaid? Of positie kiezen en het spel meespelen? Honderd managers onderzoeken een dag lang het spel van de macht tijdens het jaarlijkse Teamevent van Neerlandsdiep. Lukas Meursing is een van hen. Wij volgden hem tijdens dit event. Ook vroegen we Patrick Buck, directeur ProRail Projecten, naar macht en politieke spelletjes.

https://neerlandsdiep.nl/magazine/macht-machiavelli-en-de-media/

Mondialisering en digitalisering jagen sociale en technologisch innovatie aan. Er ontwikkelt zich een ‘vloeibare’ samenleving - begrip geïntroduceerd door de pools-amerikaanse filosoof Zygmunt Bauman- waarin de onderlinge relaties onoverzichtelijk zijn. In de ‘vloeibare’ samenleving gaan de maatschappelijke ontwikkelingen snel, ze zijn lastig te duiden en nog moeilijker te voorspellen. In deze omgeving kunnen overheidsorganisaties minder dan voorheen vertrouwen op hun hiërarchische en planmatig wijze van werken.

Publieke waardecreatie in de 'vloeibare' samenleving

Omdat meer partijen nodig zijn om tot een oplossing te komen, worden publieke diensten gedwongen vaker over de grenzen van hun eigen organisatie heen te kijken. De nieuwe realiteit is ook dat publieke projecten frequenter voor meerdere opdrachtgevers moeten worden uitgevoerd. Wat betekent deze toenemende complexiteit voor de aansturing van de publieke uitvoeringstaken? De gangbare management-reactie op deze ontwikkeling, één die diep is geworteld in de organisatieprincipes van de vorige eeuw, is die van projectmanagement met behoud van een heldere scope, planning en budget maar met het besef dat andere partijen nodig zijn om tot resultaten te komen. Een modernere management-reactie - een die verwant is met kennis-, proces- en omgevingsmanagement en nog volop in ontwikkeling- is die van programmamanagement. Een derde sturingsprincipe waarvoor de aandacht groeit, is opgavegericht werken. In 2016 schreef bestuurskundige Paul ‘t Hart dat opgavegericht werken en public value management een breuk impliceren met meer dan 100 jaar theorie en praktijk in openbaar bestuur. De 21e eeuwse ‘VUCAwereld’ dwingt tot het inslaan van nieuwe wegen “weg van ‘regels zijn regels’; weg van ‘je gaat erover of je gaat er niet over’; weg van de ambtelijke kokers; weg van de overheid als sturingscentrum”.

De bedoeling

Het klassieke sturingsmodel (government) waarin verticaal top-down wordt gestuurd kraakt in zijn voegen, maar domineert nog altijd het handelen in het overheidsapparaat. De noodzaak van horizontale sturing (governance) wordt meer en meer gevoeld en ook toegepast, maar in de praktijk bestaat een spanningsveld tussen beide sturingsprincipes waarmee uitvoerende managers moeten dealen. De overheid handelt nog vaak leidend, maar positioneert zich tegelijkertijd als één van de actoren in de bestuursprocessen. In dit spanningsveld staat de overheidsmanager voor de uitdaging om bij te dragen aan het vertalen van een ‘vraagstuk’ naar een opgave met o.a oog voor publieke waardecreatie. Dit betekent dat hij met externe (opdrachtgevende) partijen een abstracte opgave heeft te concretiseren in een ‘bedoeling’ (doelen gericht op waardecreatie) die leidend wordt in de realisatie en een passend, effectief sturingsprincipe moet uitwerken.

Dynamische organiseren

De opbouw van een tijdelijke organisatie die nodig is om een complexe opgave tot een goed einde te brengen, is een structurerende activiteit die - zo lijkt het - onvermijdelijk improviserend start en gaandeweg procesmatiger kan worden aangepakt. Het is de fase waarin gezocht wordt naar een werkbare positie in de relatie met de opdrachtgever(s), de beheerorganisaties(s) en in relevante netwerken, ketens of allianties. Het is de fase waarin de overheidsmanager legitimatie wil verkrijgen voor zijn (organisatorische) aanpak en commitment zoekt bij bij lijn-organisatie / regie-organisatie waarmee samengewerkt moet worden. Het is ook de fase waarin de juiste skills aangetrokken worden, taken verdeeld worden en coördinatiemechanisme worden gemobiliseerd. Hoe kan veilig gesteld worden dat er een organisatie wordt opgetuigd die wendbaar is en kan meebewegen met ontwikkelingen in de samenleving? Een organisatie die kan handelen vanuit de ‘bedoeling’

De praktijk van de macht

Handelen vanuit de bedoeling eindigt idealiter op enig moment in een gewenste ‘outcome’ die maatschappelijke meerwaarde heeft. De praktijk van de macht is de onvermijdelijke strijd tussen deelbelangen en het publieke belang; tussen individuele doelen en organisatiedoelen. Er zijn in dit verband drie fundamentele vragen te adresseren. 1. Hoe gaat de organisatie/het management om met meerdere (conflicterende) doelen? 2. Van wie zijn die doelen? 3. Hoe vertaalt het management de persoonlijke doelen, waarden, intenties, behoeftes en verwachtingen van individuele share- en stakeholder in productieve organisatieactiviteiten? Anders gezegd hoe wordt integratie tot stand gebracht. Onder andere belangrijk in dit verband is hoe het krachtenveld zich rond de opgave manifesteert: passief, verdeeld of eensgezind en dominant. De managers van de overheid zullen zeker worden aangesproken op voortgang en continuïteit, maar zullen ook bij een verdeelde externe coalitie politiek moeten kunnen handelen. Hoe bewaken ze de speelruimte die nodig is om werkende weg de scope (de bedoeling vertaald in doelen) te kunnen bijstellen zonder dat dit ten koste gaat van het vertrouwen van share- en stakeholders?

Workshops voor wie in een politiek-bestuurlijke omgeving effectief willen kunnen communiceren.  De workshops kunnen apart of in combinatie worden gevolgd. Centraal in alle workshops staat het ontwikkelen van persoonlijke communicatieve vaardigheden.

Antennes voor politiek-bestuurlijke omgeving 

Aan de hand van videofragmenten en praktijkvoorbeelden maak je kennis met de beïnvloedingsstijlen van politici en bestuurders. Je krijgt tips voor het effectiever positie kiezen in het ondersteunen en adviseren van bestuurders.

De kunst van het framen 

Framing is een veelgebruikte techniek om een boodschap zo overtuigend mogelijk over het voetlicht te krijgen en minder kwetsbaar te maken voor kritiek. In de training leer je frames herkennen en zelf maken. Je oefent met het maken van overtuigende en eenvoudige boodschappen.

Toepassen van retorica 

Aan de hand van veel voorbeelden maak je kennis met de retorica van Aristoteles. De macht van de retoricus is gebaseerd op charisma. Hij hoeft het niet te hebben van zijn hiërarchische positie. Je maakt kennis met ethos, pathos en logos en leert deze te gebruiken in je eigen werksituatie. 

Presentatie- en dialoogvaardigheden 

In deze workshop leer je vier energieën - Vuur, Water, Lucht en Aarde - benutten in vergaderingen en voordrachten. Je gaat improviseren met deze vier elementen en je inzicht in je eigen overtuigingskracht en authenticiteit vergroten.

Opzet

De workshops kunnen afzonderlijk of in een tweedaagse training worden gevolgd.